ગુજરાતના લોક સાહિત્યકાર અને પત્રકાર નરેન્દ્રસિંહ જાદવના પિતા પદ્મશ્રી જોરાવરસિંહ જાદવનું આજે 7 નવેમ્બરના રોજ અવસાન થયું છે. વર્ષ 2019માં તેઓને પદ્મશ્રીનો એવોર્ડ આપવામાં આવ્યો હતો.

ધંધુકા જિલ્લાના આક્રુ ગામમાં જન્મ 10

જાન્યુઆરી 1940ના રોજ જોરાવરસિંહ જાદવનો ધંધુકા જિલ્લાના આક્રુ ગામના રાજપૂત ખેડૂત પરિવારમાં તેમનો જન્મ થયો હતો. તેઓ મધ્યમવર્ગ કુટુંબમાંથી આવતા હતા. તેમને ચાર ભાઈ અને બે બહેન હતા. પિતાને લોક-કલાનો શોખ હતો જેના કારણે તેમનું ઘર લોક-કલાકાર મહેમાનોથી હર્યુંભર્યું રહેતું. જેને કારણે ભજનો, લોકડાયરાથી નાનપણથી પરિચય હતો.

લોક-કલા ફાઉન્ડેશનની સ્થાપના કરી હતી

તેમને ધોળકા રાજપૂત-સમાજની બોર્ડિંગમાં, પછી બે વર્ષ જયંતીભાઈ-દેવીબેનના ઘેર રહી અભ્યાસ કર્યો અને સાચું ઘડતર પામ્યા. પછી ગુજરાત વિદ્યાપીઠમાં અને અમદાવાદની સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજમાં ભણ્યા. પ્રોફેસર જેસલપુરા જાતે લેખકોનો પરિચય કરાવે, લેખકોને મળવા લઈ જાય. મેઘાણીની વાર્તાઓ વાંચી લખવાનો શોખ જાગ્યો. પિતાને ICS ઓફિસર બનાવવાની ગણતરી હતી પણ બીએ,એમએ(પ્રાચીન ભારતીય સંસ્કૃતિમાં) કરી તેમણે ગુજરાત રાજ્ય સહકારી સંઘમાં પબ્લિસિટી ઓફિસર તરીકે 30 વર્ષ અને સીઈઓ તરીકે 5 વર્ષ કામ કર્યું. સાથે-સાથે લોક-કલા ફાઉન્ડેશનની સ્થાપના કરી હતી.

વતનમાં લોક-કલાનું મ્યુઝિયમ બનાવ્યું

તેમની ફોર્મલ નિવૃત્તિને 23 વર્ષ થયાં છે, પણ લોક-કલા સંશોધનનું કાર્ય તેમને ચાલુ રાખ્યું હતું. દેશભરનાં 5000 કલાકારોના સંપર્કમાં હતા. તેમને કામ અપાવવું, દેશ-પરદેશ મોકલવાં, ક્યારેક ગ્રુપની સાથે જવું, કોઈ સ્ટેજ ના આપે તેવા કલાકારોને સ્ટેજ અપાવવું. લોક-કલા, લોક-સાહિત્ય, લોક-સંસ્કૃતિના સંશોધન માટે ગામેગામ ફરીને, વાદી-મદારીથી રાજા-મહારાજા સુધી પરિચય કેળવી કામ કર્યું હતું. તેમના વતનમાં લોક-કલાનું મ્યુઝિયમ બનાવ્યું છે.

જોરાવરસિંહ જાદવના શોખના વિષયો

વાંચન, લેખન, ગુજરાતનાં તમામ છાપામાં લોકકલાની કોલમ લખતા હતા. તેમને 99 પુસ્તકો લખ્યાં છે. ગુજરાતી પાઠ્યપુસ્તકોમાં તેમના લેખ અને યુનિવર્સિટીમાં તેમનાં પુસ્તકો પાઠ્યપુસ્તકો તરીકે વપરાય છે. તેમની ‘ગુજરાતનો લોક-કલા વૈભવ’ GPSCની રેફરન્સ-બૂક તરીકે માન્ય છે.