હૃદય આપણા શરીરનું સૌથી મહત્ત્વનું અંગ છે. તે અવિરતપણે લોહી પંપ કરે છે, ક્યારેક સમસ્યાઓ ઊભી થાય ત્યારે ચેતવણીના સંકેતો આપે છે. આ સંકેતોને અવગણવાથી અચાનક હૃદયરોગનો હુમલો આવી શકે છે. જો તમે હૃદયરોગના હુમલા દરમિયાન એકલા હોવ, તો તે વધુ ખતરનાક બની શકે છે.

અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશન અનુસાર, ભારત સહિત વિશ્વભરમાં લગભગ 50% અચાનક હૃદયરોગના મૃત્યુ ત્યારે થાય છે જ્યારે દર્દી એકલો હોય અને એમ્બ્યુલન્સ મોડી પહોંચે.

મોટાભાગના લોકો શરૂઆતના સંકેતોને અવગણે છે, તેમને થાક અથવા ગેસ સમજી લે છે. જો પ્રથમ 90 મિનિટમાં યોગ્ય સારવાર આપવામાં આવે, તો વ્યક્તિના બચવાની શક્યતા 80% છે.

તેથી આજે આપણે શીખીશું કે જો તમે હૃદયરોગના હુમલા દરમિયાન એકલા હોવ તો શું કરવું. આપણે એ પણ જાણીશું કે:

પ્રશ્ન: હાર્ટ એટેક દરમિયાન એકલા રહેવું કેમ આટલું જોખમી છે?

જવાબ: જ્યારે હૃદયની ધમનીઓ બ્લોક થઈ જાય છે, ત્યારે લોહીનો પ્રવાહ બંધ થઈ જાય છે. દર મિનિટે આશરે 1 મિલિયન હૃદય કોષો મૃત્યુ પામે છે. જો તમે એકલા હો, તો તમારી જાતને મદદ કરવી અને યોગ્ય પગલાં લેવાનું મુશ્કેલ બને છે. ક્યારેક, તમે એમ્બ્યુલન્સ પણ બોલાવી શકતા નથી. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, લોકો ચિહ્નોને ઓળખી શકતા નથી, તેથી તેમને સમયસર સારવાર મળતી નથી.

પ્રશ્ન: હાર્ટ એટેકના શરૂઆતના સંકેતો કેવી રીતે ઓળખવા?

જવાબ: મોટાભાગના લોકોએ ફિલ્મોમાં જોયું છે કે અચાનક હાર્ટ એટેક આવ્યા પછી લોકો બેભાન થઈ જાય છે. જોકે, વાસ્તવિક જીવનમાં આ સાચું નથી; તે ધીમે ધીમે શરૂ થાય છે. મોટાભાગના લોકોને 1-2 કલાક પહેલા જ લક્ષણોનો અનુભવ થાય છે, પરંતુ તેઓ ઘણીવાર તેને એમ વિચારીને અવગણે છે કે તે એક સામાન્ય સમસ્યા છે. જો બે કે તેથી વધુ લક્ષણો દેખાય, તો તાત્કાલિક પગલાં લો.

પ્રશ્ન: જો તમે હાર્ટ એટેક દરમિયાન એકલા હોવ તો શું કરવું?

જવાબ: હવે, સૌથી અગત્યનું, જો તમને હૃદયરોગના હુમલાના સંકેતો લાગે, તો ગભરાશો નહીં. આ 10 સરળ પગલાં અનુસરો. આ બધા પ્રારંભિક પગલાં લગભગ 5 મિનિટ લેશે.

સ્ટેપ 1: તાત્કાલિક 108 પર કૉલ કરો

પહેલા, ફોન ઉપાડો અને 108 ડાયલ કરો. જો તમને હાર્ટ એટેકની શંકા હોય તો પણ અચકાશો નહીં. ઓપરેટર તમને બાકીની બધી બાબતોમાં માર્ગદર્શન આપશે. તે દરમિયાન, દરવાજો ખુલ્લો રાખો. એપાર્ટમેન્ટ સિક્યુરિટીને કૉલ કરો અને તમારી પરિસ્થિતિની જાણ કરો. આ તાત્કાલિક કરો, કારણ કે દરેક મિનિટના વિલંબથી તમારા બચવાની શક્યતા 10% ઘટી જાય છે.

સ્ટેપ 2: પેનિક બટન દબાવો

જો તમે ઘરે ઘણીવાર એકલા હોવ તો, પેનિક બટન લગાવો. કોઈપણ કટોકટીની પરિસ્થિતિમાં તેને દબાવો. આનાથી ખાતરી થશે કે મદદ તમારા સુધી પહોંચે. આજકાલ બજારમાં પેનિક બેન્ડ પણ ઉપલબ્ધ છે. હંમેશા તમારા કાંડા પર એક પહેરો. આ સુવિધા નવી સોસાયટીઓમાં પણ ઉપલબ્ધ છે. જો તમારા ઘરમાં એ ન હોય, તો તમે તમારી પોતાની વ્યવસ્થા કરી શકો છો.

સ્ટેપ 3: જો તમારી પાસે ઇમરજન્સી કોડ હોય તો મોકલો

તમારા મિત્રો અને પરિવાર માટે એક ઇમરજન્સી કોડ બનાવો. જેમ કે અક્ષર A અથવા 1. પરિવારના દરેક સભ્યને ખબર હોવી જોઈએ કે આ એક ઇમરજન્સી કોડ છે. જો કોઈને આ સંદેશ મળે છે, તો તે સૂચવે છે કે તે વ્યક્તિ જોખમમાં છે અને તેને તાત્કાલિક મદદની જરૂર છે.

સ્ટેપ 4: તમારા લોહીને પાતળું કરવા માટે એસ્પિરિન ચાવો.

જો તમારી પાસે ઘરે 300 mg એસ્પિરિન હોય, તો એક ગોળી ચાવો. તેને ગળી ન જાઓ; ધીમે ધીમે ચાવો. તે લોહીનો ગઠ્ઠો બનતો અટકાવશે. જો તમને તેનાથી એલર્જી હોય તો તે ન લો. તમારા ડૉક્ટરને ફોન પર જણાવો. એસ્પિરિન જોખમ 25% ઘટાડે છે.

સ્ટેપ 5: શાંતિથી અને સીધા બેસો, વધુ પડતું હલનચલન ન કરો.

તમારી પીઠ ટેકવો અને પગ જમીન પર રાખીને ક્યાંક બેસો. આ સમય દરમિયાન સૂવું કે ફરવું ખતરનાક બની શકે છે. શાંતિથી બેસવાથી હૃદય પરનો ભાર ઓછો થાય છે. ગભરાટ હૃદયના ધબકારા વધારે છે.

સ્ટેપ 6: દરવાજો ખોલો.

દરવાજો સુરક્ષિત રીતે ખોલો. તમારા પરિવારને WhatsApp પર મેસેજ કરો કે તમને હાર્ટ એટેક આવ્યો છે અને તમે 108 પર ફોન કર્યો છે. ગ્રુપમાં તમારું સ્થાન પોસ્ટ કરો. આનાથી તમારી થોડી મિનિટો પણ બચી શકે છે.

સ્ટેપ 7: પાડોશીને વોઇસ મેસેજ મોકલો

કોઈ પાડોશી તમારી મદદ માટે સૌથી પહેલા પહોંચી શકે છે, તેથી તેમને કટોકટીનું ટૂંકમાં વર્ણન કરતો વૉઇસ મેસેજ મોકલો.

સ્ટેપ 8: ધીમે ધીમે શ્વાસ લો

આવી સ્થિતિમાં, ધીમે ધીમે અને આરામથી શ્વાસ લો. ઝડપી શ્વાસ લેવાથી પહેલાથી જ તણાવગ્રસ્ત હૃદય પર વધારાનો ભાર પડે છે.

સ્ટેપ 9: જાતે વાહન ન ચલાવો, એમ્બ્યુલન્સ શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ છે

ઘણા લોકો જાતે વાહન ચલાવીને હોસ્પિટલ પહોંચે છે, પરંતુ રસ્તામાં જ તેઓ બેભાન થઈ જાય છે. આનાથી મોટો અકસ્માત થઈ શકે છે. ઓક્સિજન અને દવા સાથેની એમ્બ્યુલન્સ નોંધપાત્ર રાહત આપી શકે છે.

સ્ટેપ 10: ઉર્જા બચાવો, વાતો ન કરો

જો કોઈ મદદ માટે આગળ વધે, તો ફક્ત જરૂરી વસ્તુઓ જ શેર કરો. વધારે વાત ન કરો. આ સમય દરમિયાન શક્ય તેટલી ઊર્જા બચાવો. તે મદદરૂપ થશે.

પ્રશ્ન: જો શરૂઆતના સંકેતોને અવગણવામાં આવે તો શું થઈ શકે?

જવાબ: જો તમે કટોકટીની મદદ માટે ફોન કરવામાં પાંચ મિનિટ પણ મોડું કરો છો, તો તમારા બચવાની શક્યતા 50% ઘટી શકે છે. એસ્પિરિન ન લેવાથી લોહી ગંઠાઈ શકે છે. વધુ વખત ફરવાથી તમારા હૃદય પર ભાર પડી શકે છે. 70% કિસ્સાઓમાં હૃદયરોગના હુમલાથી થતા મૃત્યુનું કારણ વિલંબ હોવાથી, વિલંબ કરશો નહીં.

પ્રશ્ન: જો મને હૃદયરોગના હુમલાના લક્ષણો દેખાય પણ ખાતરી ન હોય તો મારે શું કરવું જોઈએ?

જવાબ: જો તમને કોઈ શંકા હોય તો પણ, 108 પર કૉલ કરો. બે મુખ્ય લક્ષણો છાતીમાં દુખાવો અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ છે. 90% કિસ્સાઓમાં, તે હૃદયરોગનો હુમલો છે. રાહ ન જુઓ, તે જીવલેણ બની શકે છે.

પ્રશ્ન: જો મારી પાસે એસ્પિરિન ન હોય તો શું?

જવાબ: જો તમારી પાસે એસ્પિરિન ન હોય, તો એમ્બ્યુલન્સની રાહ જુઓ. બીજા કોઈને આપવામાં આવેલી દવા ક્યારેય ન લો. એમ્બ્યુલન્સ સંચાલકો સામાન્ય રીતે એસ્પિરિન સાથે રાખે છે.

પ્રશ્ન: જો મને બેહોશી લાગે તો મારે શું કરવું જોઈએ?

જવાબ: જો તમે ભાનમાં હોવ, ત્યારે પહેલા 108 પર ફોન કરો. પાડોશીને ફોન કરો અથવા વૉઇસ મેસેજ મોકલો. શક્ય તેટલું ટૂંકમાં કહો. આ ખાતરી કરશે કે તમે બેભાન હોવ તો પણ મદદ તમારા સુધી પહોંચે.

પ્રશ્ન: યુવાનોમાં હાર્ટ એટેકના કિસ્સાઓ કેમ વધી રહ્યા છે?

જવાબ: વધુ પડતો તણાવ, વધુ પડતું તળેલું અને ફાસ્ટ ફૂડ ખાવાથી, અને લાંબા સમય સુધી મોબાઈલ ફોન સાથે બેસી રહેવાથી હૃદય રોગનું જોખમ વધી રહ્યું છે. ICMR મુજબ, 35 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકોમાં દર વર્ષે હાર્ટ એટેકના કેસ 30-35% વધી રહ્યા છે.